Emekli Maaş Hesabına Bloke Konulamaz!

Mücahit Kaynarca
19 Ocak 202319 Ocak 2023
30 yorum

Emekli Maaş Hesabına Bloke Konulması

Farklı hukuki ilişkilerden kaynaklanan borçlar nedeniyle emekli maaş hesabına icra müdürlüğü aracılığıyla bloke konulması yahut icra müdürlüğü dahil olmadan doğrudan banka hesabında maaştan kesinti yapılması söz konusu olmaktadır. Özellikle bankadan kredi kullanan emekli, kredi borcuna istinaden banka hesabından yapılan kesintilere itiraz etmekten kaçınabilmektedir.

Yazının devamında detaylarıyla açıklayacağımız üzere emekli maaşına bloke konulması veya maaş hesabından kesinti yapılması mümkün değildir.

Kredi Sözleşmesindeki Muvafakate Dayanarak Kesinti Yapılabilir Mi?

Kimi zaman bankalarla kredi sözleşmesi imzalanarak, emekli kişiler emekli maaşını teminat gösterip belirli bir miktar kredi kullanabilmektedir. Bu durumda şayet kredinin geri ödenmesi hususunda sorun yaşanırsa, bankalar emekli hesabına yatan paradan kesinti yapmaktadır. Söz konusu uygulama zımni bir şekilde emekli maaşına haciz anlamına gelmektedir. Bu nedenle kesintilerin tamamının hukuka aykırı olduğu noktasında duraksama yoktur.

Daha Önceden Yapılan Kesintilerin İadesi Mümkün Müdür?

Emekli maaşından yapılan kesintiler hukuka aykırı bir şekilde gerçekleştirildiği için dava yoluyla iadesi sağlanmalıdır. Bu durumda istirdat davası açılır. İstirdat davasının açılmasıyla birlikte, geriye dönük olarak kesinti yapılan meblağların iadesi sağlanır.

İstirdat Davası Zamanaşımı Süresi Nedir?

İstirdat davası 1 yıllık hak düşürücü süreye tabidir. Buna göre istirdat davasının açılmasıyla birlikte son 1 yıl içerisinde yapılan kesintilerin iadesi istenebilir.

Emekli Hesabından Yapılan Kesintilerin Durdurulması Mümkün Müdür?

Emekli maaş hesabından yapılan kesintilerin durdurulması için her şeyden önce dava açılırken ihtiyati tedbir talep edilir. Bununla birlikte menfi tespit talebinin de dava dilekçesinde ileri sürülmesi gerekir. Menfi tespit talebinin kabulüyle birlikte, banka hesabı üzerinden yapılan kesintilerin engellenmesi sağlanır.

İcra Müdürlüğü Aracılığıyla Emekli Maaşına Haciz Konulabilir Mi?

Bir borcun ifasını sağlamak amacıyla cebri icra yoluyla maaş hesaplarına haciz konulabilir. Ancak maaş, borçlunun temel geçim kaynağı olduğu için kanunen maaş haczine özel kısıtlamalar getirilmiştir. Bu kısıtlamalardan en önemlisi 5510 Sayılı Kanun ve İcra ve İflas Kanunu’yla tanınan, emekli maaşının haczinin yasaklanmasıdır.

Her ne kadar emekli maaşına haciz yasaklanmış olsa da bu yasak mutlak değildir. Şayet borçlu, maaş hesabına haciz konulmasına muvafakat etmişse bu durumda emekli maaşı haczedilebilecektir. Ancak önemle belirtmeliyiz ki, emekli maaşı haczine muvafakat önceden verilemez. Muvafakatin mutlaka cebri icra aşamasında verilmiş olması gerekir. Örneğin, kredi sözleşmesinde emekli maaşına haciz konulmasına verilen muvafakat, eğer cebri icra aşamasında yinelenmezse haciz konulamaz.

Emekli Maaşına Haciz Konulması Halinde Şikayet Davası

Emekli maaşına haciz konulması için gerekli şartları yukarıda sıraladık. Şayet kanuni şartlar sağlanmadan emekli maaşına haciz konulduğu anlaşılırsa, icra mahkemelerinde icra memur muamelesini şikayet davası açılarak, hukuka aykırılık ortadan kaldırılabilir. Ayrıca tahsil edilen para için istirdat davası açılması da mümkündür.

Haciz Yasağı Bütün Emekliler İçin Geçerli Midir?

2008 yılına kadar kamu çalışanları, serbest çalışanlar ve bağlı çalışanların tabi olduğu kanunlar farklıydı. Ancak 2006 yılında yayınlanan 5510 sayılı kanun ile 2008 yılından itibaren geçerli olmak üzere bütün çalışanlar aynı kanun kapsamına dahil edildi. Emekli maaşına haciz konulmasına ilişkin yasak 5510 Sayılı Kanun’un 93. maddesiyle getirilmiştir. Dolayısıyla adı geçen kanun bütün emeklileri kapsadığı için emekli ayrımı yapılmaksızın hiçbir emeklinin maaşı haczedilemez.

Sonuç

Yukarıda da ifade edildiği üzere emekli maaş hesabına, borçlunun muvafakati olmaksızın haciz konulması mümkün değildir. Maaş haczine ilişkin muvafakatin icra takibi başlamadan önce verilmesi geçerli değildir. Bu kapsamda emekli maaş hesabına icra kanalıyla haciz konulması yahut maaş hesabından doğrudan kesinti yapılması hukuka aykırıdır. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 24.06.2021 tarihinde vermiş olduğu kararda da gösterildiği üzere menfi tespit ve istirdat davaları ile tahsil edilen meblağın iadesi sağlanabildiği gibi, emekli maaşından kesinti de durdurulur.

Av. Mücahit KAYNARCA

Yargıtay HGK 2017/13-1980 Esas, 2021/829 Karar sayılı 24.06.2021 tarihli ilamı

“19. Bu maddeyle, borçlu ile alacaklının hacizden önceki dönemde aslında haczedilmemesi gereken mal veya hakkın haczedilebileceği konusunda yaptıkları sözleşmelerin geçerli olmayacağı düzenlenmiştir. Anılan düzenleme sadece icra takibinin kesinleşmesi sonrası bu yönde yapılan sözleşmeleri değil, icra takibi yapılmadığı durumlarda da sözleşmelere borçlunun haczi mümkün olmayan mal veya haklarına veya emekli maaşına bloke konulması ve kesinti yapılması sonucunu doğuran muvafakatlerin de geçersiz olacağına ilişkin emredici bir hüküm niteliğindedir. (…) 26. Bu açıklamalar ışığında somut olay incelendiğinde; davacı Kurum emeklisi, davalı bankadan tüketici kredisi kullandığı sırada banka nezdinde aldığı emekli maaşından takas ve virman suretiyle tahsilat yapılmasına muvafakat etmiş, kredi taksitleri bir süre sorunsuz ödenmiş ancak davacı daha sonra ödeme güçlüğüne düşmüş, kredi taksitlerini ödeyememiştir. Banka sözleşmedeki bu düzenlemeden hareketle emekli maaşının dörtte birine bloke koyarak kredi borcuna mahsup etmiştir. Ne var ki İİK’nın 83/a maddesi gereğince haczedilemezlikten önceden feragat geçersiz olup henüz hakkında herhangi bir icra takibi başlatılıp maaşından haciz suretiyle borcun ödenmesine izin verildiği yönünde davacının iradesinin açıkça ortaya konulduğundan da bahsedilemeyeceğinden kredinin alınması sırasında takas ve mahsup yönünde verilen muvafakat da geçerli sayılmaz. Direnme kararındaki bu yöne ilişkin kabul bu nedenle haklı ve yerindedir.”