6284 SAYILI KANUN KAPSAMINDA TEDBİR NAFAKASI
Şiddet olaylarının yaygınlaştığı günümüzde, şiddetin çeşitliliği de artmış bu kapsamda yalnızca fiziksel olarak değil farklı şekillerde de şiddetin uygulanmaktadır. Psikolojik şiddet, cinsel şiddet ve ekonomik şiddet bunların en başında gelir. Bu nedenle bireylerin şiddet karşısında korunabilmesi için etkin hukuki çözüm yolları getirilmektedir. Bu kapsamda 6284 Sayılı Kanun yürürlüğe girerek bireylere karşı artan bu şiddetin engellenmesi amaçlanmıştır. Söz konusu tedbirlerin kapsamında; uzaklaştırma kararı, elektronik kelepçe uygulaması, tedbir nafakası başta olmak üzere çeşitli yöntemler geliştirilmiştir.
Biz bu yazımızda 6284 sayılı kanun kapsamında tedbir nafakasını ele alacağız.
ŞİDDET NEDİR?
Şiddet, kişiye maddi ve manevi zarar verecek her türlü davranıştır. Söz konusu davranışların ağırlığı ve karşı taraf üzerinde bıraktığı etkinin herhangi bir önemi yoktur. Örneğin bir kimseye yönelerek yüksek sesle konuşmak dahi şiddet olarak (psikolojik şiddet) kabul edilmektedir.
6284 sayılı kanun şiddeti kişiye her türlü fiziksel, cinsel, psikolojik, ekonomik her türlü tutum ve davranış olarak tanımlamaktadır. Bu anlamda şiddetin içeriği yalnızca fiziksel şiddetten ibaret değildir.
ŞİDDET TÜRLERİ
a. Fiziksel Şiddet
Günümüzde en sık karşılaşılan şiddet türü olup beden gücüne dayalı olarak uygulanan şiddettir. Tokat, yumruk veya tekme atma, saç çekme, boğaz sıkma, itme, sopa vb araçlarla vurma gibi davranışlar fiziksel şiddettir. Genelde kadınlara karşı uygulandığı görülmekle birlikte genç, yaşlı, erkek, kadın fark etmeksizin şiddetin mağduru herkes olabilmektedir.
b. Cinsel Şiddet
Cinsel şiddet, cinselliğin bir baskı aracı olarak kullanılmasıdır. Kişinin istememesine rağmen kişiye karşı bulunulan cinsel davranışlar cinsel şiddeti oluşturur. Kişinin cinsel organına zarar verilmesi, zorla evlendirilmesi, çocuk doğurmaya veya kürtaja zorlanması, fiziksel olmasa dahi sözlü olarak yapılan cinsel içerikli söylemler cinsel şiddet örnekleridir. Mağduru, genç, yaşlı, erkek veya kadın olmasına bakılmaksızın herkes olabilmektedir.
c. Psikolojik Şiddet
İçeriğinin belirlenmesinin çok güç olduğu bu şiddet türünde kişiye karşı duygusal olarak bir şiddet uygulanmaktadır. Örneğin, kişinin ailesiyle görüşmesini engellemek, özgüvenini düşürmek, sadakati konusunda şüpheci davranmak, kişiyi eve kilitlemek, bağırmak, manipüle etmek gibi davranışlar psikolojik şiddet kapsamındadır.
d. Ekonomik Şiddet
Bireyin ekonomik özgürlüğünün elinden alınarak kişi üzerinde maddi bir baskı yaratmak ekonomik şiddettir. Ancak ekonomik şiddet kişiyi çalışmaya zorlamak olarak da gündeme gelebilir. Örneğin, evlilik birliği içinde eşinin çalışmasına engel olmak, çalışan eşin elinden tüm parasını almak (maaş kartının elinden alınması), iş hayatını kısıtlayacak sınırlamalarda bulunmak ekonomik şiddet kapsamındadır.
TEDBİR NAFAKASI
Türk Medeni Kanununun 169. maddesi ile düzenlenen tedbir nafakası, boşanma sürecinde eşlerin ekonomik olarak zor duruma düşmesini önlemeye yönelik olarak mahkemenin karar verdiği nafaka türüdür.
Tedbir nafakası talep halinde verilebileceği gibi mahkemenin resen vermesi de mümkündür. Önemli olan eşlerin kusuru değil boşanma sürecinde maddi olarak zor duruma düşecek taraf lehine hükmedilir. Boşanma sırasında da henüz boşanma kesinleşmediğinden eşlerin birbirlerine ekonomik olarak destek olma yükümlülükleri devam eder. Bu nedenle tedbir nafakası boşanma sürecini kapsamakta olup geçici niteliktedir.
Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre verilecek olan tedbir nafakasının miktarının belirlenmesinde kişilerin ekonomik durumları gözetilir. (Yargıtay, 2016/6377 E., 2016/9752 K., 3. HD, 22.06.2016 T.)
Boşanma kararı kesinleşinceye kadar devam eden tedbir nafakası boşanmanın kesinleşmesiyle birlikte sona erer. Tedbir nafakasını içeren mahkeme ara kararı ilam niteliğinde olmadığından, yalnızca ilamsız takibe konu edilebilir. Ancak yazımızın devamında detaylarıyla açıklayacağımız üzere 6284 Sayılı Kanuna tabi olan tedbir nafakasının hükümleri farklılık arz eder.
6284 SAYILI KANUNDA HAKİM TARAFINDAN VERİLECEK KORUYUCU TEDBİR KARARLARI
Hakim tarafından verilecek önleyici tedbir kararları kanunun 4. maddesinde belirtilmiştir. Hakim, olayın özelliğine göre burada yer alan tedbirlerden birine veya birkaçına hükmedebileceği gibi uygun göreceği benzer bir tedbire de karar verebilir. Bu anlamda verilecek olan tedbir, sayılan koruyucu tedbirler ile sınırlı değildir.
6284 SAYILI KANUNDA NAFAKA DÜZENLEMESİ
6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine ilişkin Yasanın 18. maddesinde nafaka düzenlenmiştir. Hükümde şiddet gören mağdura karşı koruma amacıyla bir nafaka bağlanabileceği öngörülmüştür. Bu nafaka kararı, alacaklının veya borçlunun yerleşim yerinde bulunan icra müdürlüğüne talep olmaksızın gönderilir. Nafaka ödemekle yükümlü olan kişinin maddi durumuna bakılmaz. Yani, şiddet mağdurunun talebi olmasına bakılmaksızın, ilgilinin aylık maaş veya ücretinden icra müdürlüğü tarafından tahsil edilerek mağdura verilir. Diğer yandan korunan kişinin, söz konusu kararı ilamlı icra takibine konu etmesinin önünde bir engel yoktur.
6284 SAYILI KANUNU KAPSAMINDA TEDBİR NAFAKASINA HÜKMEDİLEBİLİR Mİ?
6284 Sayılı Kanun madde 5/4’te şiddet mağduru lehine tedbir nafakası hükmedilmesi mümkündür.
Şiddet uygulayana karşı uygulanabilecek bu önleyici tedbirlerden biri de tedbir nafakasıdır. Hükme göre, şiddet uygulayan kişi aynı zamanda evin geçimini sağlayan veya katkıda bulunan kişi ise, Türk Medeni Kanununa göre nafaka tedbirlerine başvurulmamış olması kaydıyla, şiddet mağdurunun talebi olmaksızın yaşam koşullarını göz önünde bulundurarak tedbir nafakasına hükmedebilir.
Şiddet nedeniyle, şiddet uygulayan kişi evden uzaklaştırılmış olabilir. Bu durumda şiddet mağduru geçimini sağlamakta güçlük yaşıyorsa hakim tarafından şiddet mağduru lehine tedbir nafakasına hükmedilebilir.
6284 SAYILI KANUNA GÖRE TEDBİR NAFAKASININ HÜKMEDİLMESİNİN ŞARTLARI
Tedbir nafakasına ilişkin hüküm incelendiğinde,
- Şiddet uygulayan kişi evin geçimini sağlayan veya katkıda bulunan kişi olması
- Türk Medeni Kanununa göre nafakaya hükmedilmemiş olması
- Şiddet mağdurunun yaşam düzeyinin bu nafakayı gerekli kılması
Şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerekir.
TEDBİR NAFAKASI NEREDEN TALEP EDİLİR?
6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine ilişkin Yasaya göre şiddet uygulayan kişi aynı zamanda evin geçimini sağlıyorsa nafaka tedbiri için şiddet mağduru yaşadığı yere en yakın Aile Mahkemesinden tedbir nafakası talep edebilir.
TEDBİR NAFAKASI KARARININ BİLDİRİMİ VE UYGULANMASI
6284 Sayılı Kanun kapsamında alınan tedbir nafakası tedbirinin uygulanması için bu kararın kesinleşmesine gerek yoktur. Doğrudan icra aşamasına geçilerek, nafakanın tahsili sağlanabilir.
TEDBİR NAFAKASI NASIL İCRA EDİLİR?
6284 Sayılı Kanunda yer alan tedbir nafakasının icrası, Türk Medeni Kanununda yer alan tedbir nafakasının icrasından farklıdır. 6284 Sayılı Kanun içeriği itibariyle acele işlerden olup bu kanuna göre verilecek nafaka tedbirleri ivedilikle yerine getirilir.
Talep halinde veya mahkemenin kendiliğinden verdiği tedbir nafakası kararının bir örneği, nafaka alacaklısının veya borçlusunun yerleşim yeri icra müdürlüğüne gönderilerek icrasının yapılması sağlanır. Şiddet uygulayan kişinin Sosyal Güvenlik Kurumu ile ilişiğinin olması halinde, şiddet mağdurunun talebi olmaksızın, ilgilinin aylık maaş veya ücretinden tedbir nafakası kesintisi yapılır. Diğer yandan nafaka alacaklısının, ilamlı takip yoluyla tedbir nafakasını tahsil etmesinin önünde bir engel yoktur.
6284 SAYILI KANUN KAPSAMINA VERİLEN TEDBİR NAFAKASI ÖDENMEMESİ HALİNDE NE OLUR?
6284 Sayılı Kanun kapsamında tedbir nafakası bir önleyici tedbir niteliğinde olup kararın uygulanmaması halinde, şiddet uygulayan kişi aykırılığın ağırlığına göre üç günden on güne kadar zorlama hapsine tabi tutulur. Zorlama hapsine Aile Mahkemesi karar verir. Bu kararın verilmesinde hakimin takdir yetkisi bulunmamaktadır. Ancak maalesef uygulamada, zorlama hapsi talebinin çok istisnai hallerde kabul edildiği görülmektedir.
Tedbir kararının gereklerine her aykırılıkta, ihlal edilen tedbirin niteliğine göre zorlama hapsi süresi on beş günden otuz güne kadar olur. Ancak toplam süresi altı ayı geçemez.
Yargıtay bir kararında 6284 Sayılı Kanun kapsamında verilen tedbir nafakasına aykırı davranışlar halinde şiddet uygulayan kişiye karşı zorlama hapsine karar verme yetkisinin tedbir nafakası kararını veren mahkemeye ait olduğunu hüküm altına almıştır. (Yargıtay, 2014/9758 E., 2015/950 K., 17. HD, 26.01.2015 T.)
SONUÇ
6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine ilişkin Yasaya göre şiddet mağdurunun kendi lehine gereken şartlar halinde tedbir nafakası talep edebilmesi veya mahkemece resen bu nafakaya hükmedilmesi mümkündür. Daha detaylı bilgi ve sürecin takibi için mutlaka bir avukata danışılması gerekir.
Stj. Av. Gülce Erce & Av. Mücahit Kaynarca