UZAKLAŞTIRMA KARARI NEDİR?
Şiddetin her geçen gün arttığı bu günlerde şiddetin önlenmesi adına koruyucu/ önleyici tedbirlerin önemi bir kez daha ortaya çıkmıştır. Bunlardan biri olan uzaklaştırma kararı, şiddetin önlenmesini amaçlayan bir tedbir türüdür.
Biz bu yazımızda uzaklaştırma kararının içeriğinden, nasıl alınacağından ve hangi durumlarda alınabileceğinden bahsedeceğiz.
6284 SAYILI KANUN KAPSAMINDA ÖNLEYİCİ TEDBİRLER
Önleyici tedbirler, şiddet uygulayan veya şiddet uygulama ihtimali olan kişilere karşı verilecek olan olayın niteliği de dikkate alınarak hakim tarafından hükmedilen tedbir kararlarıdır.
6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine ilişkin Yasanın 5. maddesinde belirtilen önleyici tedbirler şiddet uygulayanlara karşı uygulanabilecek tedbirlerdir.
6284 SAYILI KANUN KAPSAMINDA UZAKLAŞTIRMA KARARI
Fiziksel, cinsel, psikolojik, ekonomik vb farklı şekillerde ortaya çıkan şiddetin önlenmesi adına 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine ilişkin Yasa ile kanun koyucu uzaklaştırma kararını ve şartlarını hüküm altına almıştır.
Uzaklaştırma kararı ile şiddete uğrayan veya uğrama tehlikesi bulunan kadınların, erkeklerin, çocukların, şiddetten korunması amaçlanmıştır. Bu anlamda uzaklaştırma kararının sadece kadınlar için değil erkekler lehine de verilmesi mümkündür.
6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine ilişkin Yasanın 5/1-b maddesinde hakimin şiddet uygulayan kişinin, şiddet mağduru ile birlikte oturdukları müşterek konuttan uzaklaştırılarak korunan kişiye tahsis edebileceği hüküm altına alınmıştır.
UZAKLAŞTIRMA KARARI NASIL ALINIR?
Uzaklaştırma kararı alınabilmesi için Aile Mahkemesine başvurulması gerekir. Söz konusu karar kural olarak hakim tarafından verilir. Başvuru yazılı bir dilekçe ile yapılır. Dilekçe ile başvuru yapılırken herhangi bir ücret ödenmesi söz konusu değildir.
Uzaklaştırma kararı için başvuran kişinin başvurusunda şiddeti belgelemesi gerekmez.
Uzaklaştırma kararı talep eden mağdurun Şiddet Önleme ve İzleme Merkezine dilekçe ile başvurmaları mümkündür.
UZAKLAŞTIRMA KARARINI POLİS VEREBİLİR Mİ?
Uzaklaştırma kararı asıl olarak hakim tarafından verilecek olup istisnai olarak kolluk amiri tarafından da verilebilir. Bazı hallerde kişinin dilekçe ile mahkemeye başvurması, hakimin de uzaklaştırma kararı verebilmesi olayın niteliğine göre uzun zaman alabilir. Bu gibi gecikmesinde sakınca bulunan hallerde kişi kolluğa başvurarak kolluk amiri tarafından uzaklaştırma kararı alabilir.
Kolluk amiri gecikmesinde sakınca bulunan hallerde verdiği uzaklaştırma kararını, kararı verdiği günü takip eden ilk iş günü hakime bildirerek kararı onaylatır. Hakim tarafından onaylanmayan uzaklaştırma kararları hukuki sonuç doğurmaz.
UZAKLAŞTIRMA KARARI HANGİ HALLERDE VERİLEBİLİR?
Uzaklaştırma kararı verilebilmesi için kişinin şiddete uğraması şart değildir. Şiddete uğrama tehlikesinin bulunması, bu tehlikenin kişinin yaşamını olumsuz etkilemesi ve bu nedenle huzursuzluk duyması yeterlidir.
Uzaklaştırma kararının verilebileceği haller sınırlı olmamakla birlikte örnek niteliğinde birkaç hal şu şekilde sıralanabilir:
- Şiddete uğrama ihtimali
- Hakaret ve tehditler
- Küçümseme, özgüveni düşürmeye yönelik hareketler
- Psikolojik şiddet uygulama
- Fiziksel şiddetin her türlü hali
- Cinsel ve ekonomik şiddet
Sayılan bu hallerin daha da genişlemesi mümkün olup bu hallerin gerçekleşme ihtimalinin olması bile uzaklaştırma kararı almak adına mahkemeye başvurulması için yeterlidir.
UZAKLAŞTIRMA KARARI KİMLERE VERİLEBİLİR?
Uygulamada uzaklaştırma başvurularının geneli kadınlar tarafından talep edilse de söz konusu karar, cinsiyet ayrımı yapılmaksızın herkes tarafından talep edilebilir.
Kendisi için uzaklaştırma kararı talep edilen kişi ile korunan kişi arasında evlilik birliği yahut aile bağlarının olması da şart değildir. Uzaklaştırma kararının asıl amacı ısrarlı şekilde takibe maruz kalan kişileri korumaktır. Bu nedenle kişi örneğin sevgilisine veya arkadaşına karşı uzaklaştırma kararı alabilir.
6284 Sayılı Kanun kapsamında verilen uzaklaştırma kararı için kanunda herhangi bir ayrım gözetilmediğinden söz konusu kararı talep eden kişinin genç, yaşlı, erkek, kadın olmasının bir önemi bulunmamaktadır.
UZAKLAŞTIRMA KARARININ VERİLMESİ
6284 Sayılı Kanunda koruyucu tedbirlerden biri sayılan uzaklaştırma kararının alınması için şiddetin ispatlanmasına gerek yoktur. Sadece kişinin talebi yeterli olmaktadır. Koruyucu tedbirlerin en önemli amacı zarar meydana gelmeden önce kişinin şiddete uğramasının önüne geçmektedir. Bu nedenle kişi şiddeti ispat edene kadar geri dönüşü olmayan sonuçlarla karşılaşabilir.
Uzaklaştırma kararı dilekçe ile talep edildikten veya kolluğa verilen ifade sonucunda mahkeme veya kolluk amiri, talebi inceleyip uygun gördüğü takdirde uzaklaştırma kararını verir.
UZAKLAŞTIRMA KARARINA İTİRAZ EDİLEBİLİR Mİ?
Aleyhine uzaklaştırma kararı verilen kişinin bu karara karşı itiraz edebilme imkanı vardır. İtiraz, Aile Mahkemesine karşı yazılacak bir dilekçe ile yapılır. Bu dilekçe Aile Mahkemesinin bir üst derecesine gönderilerek incelenir.
Uzaklaştırma kararına itiraz süresi kararın tefhim veya tebliğinden itibaren 2 haftadır. Bu süre hak düşürücü olup 2 haftalık sürenin sonrasında verilen karara karşı itiraz edilemez. İtiraz üzerine verilecek kararlar ise kesin niteliktedir.
UZAKLAŞTIRMA KARARI NE KADAR SÜRER?
Kişinin şiddete ne kadar süre boyunca maruz kalabileceğinin belirlenmesi mümkün değildir. Bu nedenle gelecek olan şiddet tehditlerine karşı uygulanacak olan koruma tedbirlerinin ne kadar süre ile sınırlı olacağının tespiti yapılamaz.
Kural olarak tehlikenin varlığı süresi içinde verilen uzaklaştırma kararı bir süre belirlenerek de verilebilir. Bununla birlikte uzaklaştırma kararı en çok 6 ay için verilebilir. 6 aylık bu süre, uzaklaştırma kararının talep eden kişiye tebliğinden itibaren başlar. 6 aylık süre sonunda kişinin talebine göre, mahkemece uygun görülmesi halinde, bu süre uzatılabilmektedir. Şiddet mağdurunun veya şiddete uğrama ihtimali olan kişinin uzatma talebinde bulunmasında bir sınırı yoktur.
Mağdur, tehlike geçene kadar uzaklaştırma kararını uzatma talebinde bulunabilir.
UZAKLAŞTIRMA KARARININ İÇERİĞİ
Hakim, verdiği uzaklaştırma kararı ile birlikte hangi durumlara yönelik bir sınırlama getirdiğini ayrıntılı olarak açıklar.
Örneğin, verilen uzaklaştırma kararı ile lehine uzaklaştırma kararı verilen kişinin evine, iş yerine, okuluna yaklaşması, şiddet içeren mesajlar veya söylemlerde bulunması, hakaret ve tehdit edilmesini yasaklanabilir.
Uzaklaştırma kararında kişiden kaç metre uzaklaşılacağının net olarak bir cevabı yoktur. Ancak ilgilinin evinden uzaklaştırılan kişinin evin yakınında (karşısında, önünde) beklemesi de uzaklaştırma kararına aykırılık oluşturacaktır.
UZAKLAŞTIRMA KARARI KAÇ GÜNDE ÇIKAR?
Uzaklaştırma kararı koruyucu tedbir niteliğinde olup ivedilikle karar verilmesi gereken bir hal olduğundan dolayı genellikle bir gün içinde çıkmaktadır.
UZAKLAŞTIRMA KARARINA UYULMAZSA NE OLUR?
Uzaklaştırma kararına aykırı bir harekette bulunulması halinde Aile Mahkemesi hakimi kararı ihlal eden kişiye 3 ile 10 gün arasında bir tazyik hapsi yaptırımı uygular. Bu tazyik hapsinin verilmesi için herhangi bir yargılama faaliyetinde bulunulmasına gerek yoktur. Ancak uygulamada kararın ihlal edildiğinin delillendirilmesi ve koruma tedbirinin ilgiliye tebliğ edilmiş olması şartları aranırken, kimi zaman aile mahkemesi hakimince duruşma açılarak karar verildiği görülmektedir. Kişinin mevcut bir soruşturma veya kovuşturmasının olması tazyik hapsi kararının verilmesine engel teşkil etmez.
Aleyhine uzaklaştırma kararı verilen kişinin uzaklaştırıldığı eve girmeye çalışması durumunda 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine ilişkin Yasa kapsamında bir değerlendirme yapılarak yaptırım uygulanması gerektiği, konut dokunulmazlığının ihlalinin bulunmadığına yönelik Yargıtay’ın çeşitli kararları vardır. ( Yargıtay, 2016/5588 E., 2018/2976 K., 18 CD, 05.03.2018) ( Yargıtay, 2020/6818 E., 2020/7207 K. 2 CD. 30.06.2020)
UZAKLAŞTIRMA KARARININ UYGULANMASINDA ELEKTRONİK KELEPÇE
Mahkeme kararı ile şiddet uygulayan kişilerin ayağına elektronik kelepçe takılarak bu kişilerin izlenmesini sağlayan araca elektronik kelepçe denir. Bu açıdan bu cihazın bir güvenlik koruma takip cihazı olduğunu söylemek mümkündür. 6284 Sayılı Kanunda yer alan tedbirler kapsamında istisna olarak verilen elektronik kelepçe tedbirinin hukuki boyutun incelediğimiz yazımıza linkten ulaşabilirsiniz.
SONUÇ
Günümüzde genellikle kadınlara karşı şiddetin arttığı bu dönemde cinsiyeti, yaşı, medeni haline bakılmaksızın ısrarlı takibe maruz kalan kişilerin talebi ile uzaklaştırma kararı alabilmeleri mümkündür. 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine ilişkin Yasa ile kişilerin şiddete uğraması ve şiddet tehlikesi içinde yaşamalarının önüne geçilmek istenmiş ve uzaklaştırma tedbiri hüküm altına alınmıştır. En çok 6 aylık bir süre için verilebilen bu karar talep üzerine uzatılabilmektedir.
Stj. Av. Gülce Erce & Av. Mücahit Kaynarca